دوچرخه یا دوچرخ شیطان

قصه‌ی ورود دوچرخه به ایران از آنجا شروع شد که در زمان قاجار ، مردم دو پسر بچه‌ی موبور انگلیسی را دیدند که روی وسیله ای با دو چرخ در میدان مشق تهران ( باغ ملی ) حرکت می کردند. نگاه های متعجب و سرشار از ترس لحظه ای از این دو برداشته نمی شد و مردم بهت زده به آنها می‌نگریستند.

هر کس از کنار آنها عبور می‌کرد بسم الله زیر لب می‌گفت و اگر بلد بود، وردی می‌خواند تا آسیبی به او نرسد.

همه متعجب بودند که چگونه یک وسیله، بدون اتکا به نیروی دیگری که آن را به حرکت در آورد توانسته روی دو چرخ بایستد و حرکت کند؟!
ساده ترین پاسخ برای مردم این بود که نیرویی غیر انسانی این کار را انجام می دهد به همین دلیل به نظرشان پسربچه ها شیطان زاده یا پریزاده بودند و از انسان ها به شمار نمی آمدند.

آنها در حالیکه روی دو پا بودند می توانستند سریع تر از دیگران حرکت کنند. در اینجا بود که نام این وسیله عجیب شد :  ”  دوچرخ شیطان ”

دوچرخه های کرایه ای

کم کم مردم با حضور  دوچرخ شیطان در شهر خو گرفتند اما هنوز کسی آن را امتحان نکرده بود.
شیطان،  مرکب شیطان،  بی‌سیکلت، بای‌سیکلت، دوچرخه پایی و دوچرخه ، نام‌هایی بود که به این وسیله اختصاص داده شد. در این میان شخصی به نام حسین آقای شیخ تعدادی دوچرخه را خرید و به صورت ساعتی به مردم کرایه داد تا موجبات آشنایی آنها را با این وسیله جدید فراهم آورد.

مغازه وی در خيابان ناصر خسرو فعلي، ده تا دوازده مغازه بالاتر از شمس العماره و به عبارتی در کنار وزارت دارایی کنونی قرار داشت.کرایه دوچرخه ساعتی ۱۰ شاهی بود و تفریح خیلی خوبی به شمار می آمد.
اغلب دوچرخه ها متعلق به کارخانه هرکولس بودند. در ابتدا در این دوچرخه ها از تایر توپر استفاده می شد و سرعت کمتری داشتند اما بعدها با جایگزین کردن تایر های توخالی بر سرعت آنها افزوده شد.

دوچرخه سازی

کم کم ترس مردم از دوچرخه از بین رفت و این وسیله به یکی از مفرح ترین سرگرمی‌ها در تمامی طبقات جامعه تبدیل شد.

در این زمان یک مسیحی به نام دادیک خان ارمنی در ابتدای خیابان منوچهری یک مغازه تعمیرات دوچرخه و دوچرخه فروشی دایر کرد و مشهور شد.

پنچرگیری ده شاهی، روغن کاری دو شاهی و دیگر تعمیرات که شامل جوش کاری، شکست و بست، پره بندی ها، شل و سفت کردن زنجیر بود روی هم پنج، شش قِران هزینه بر می داشت.
کم کم فرزندان تجار و اعیان به سراغ این فرد آمدند و دوچرخه خریدند.

دوچرخه در همه جای ایران

درست است که تهرانی ها اولین مردمی بودند که دوچرخه را دیدند اما کم کم انواع دوچرخه هاي معمولي ، كورسي و سه چرخه در همه جای ایران دیده شدند و تبدیل به وسیله ای روزمره گردیدند.

خاندان سلطنتی به این وسیله توجه ویژه ای داشت و حتی زنان دربار ناصری هم از این وسیله خوششان می آمد و با آن به تفریح می پرداختند.

راله یا رالی، فیلیپس، هرکول، مایستر، المپیک، اوپل (زنانه و دخترانه)، جمس و بی‌اس‌آ (مارک سه تفنگ)، مهم ترین مارک های دوچرخه ها در آن زمان بودند.

حالا دیگرخیابان های چراغ برق، علاءالدوله (فردوسی)، لاله زار، ناصرخسرو و سعدی مراکز مهم فروش، کرایه و تعمیر دوچرخه در تهران بودند و واردکنندگان دوچرخه در شهرهایی چون اصفهان، آبادان و کرمانشاه نیز نمایندگی داشتند.

دوچرخه ابزار کار مردم

کم کم دوچرخه سواری رنگ دیگری به خود گرفت و به جای آنکه وسیله ای برای تفریح باشد به یکی از لوازم کار تبدیل شد. دست فروش‌ها، دوره گردان، تعمیرکاران سیار، بیرون بَرهای رستوران‌ها و باربرها این وسیله را تهیه نمودند تا کمک حالشان در کار باشد.

قانون دوچرخه سواری

میزان استفاده از دوچرخه به حدی شد که هرج و مرج هایی دامن جامعه را گرفت و عبور و مرور را با مشکل مواجه کرد.

کم کم وزارت داخله چاره ای اندیشید و در ۲۳ مرداد ۱۳۰۵، نظامنامه دوچرخه سواری در ۲۰ ماده را در روزنامه های کثیرالانتشار تهران به چاپ رسانید.

بر اساس این قانون هیچ کس حق نداشت که بدون گواهینامه با دوچرخه در شهر و حومه حرکت کند.

قرار بر این شد که اداره کل تشکیلات نظمیه از دارندگان دوچرخه امتحان بگیرد و برای آنها گواهینامه دوچرخه سواری صادر کند. دوچرخه سواری برای اشخاص زیر ۱۳ سال ممنوع بود و ۱۳ تا ۱۸ ساله ها نیز حق کرایه کردن دوچرخه را نداشتند.

صاحبان دوچرخه موظف شدند تا وسیله ی خود را به بوق و زنگ مجهز کنند به گونه ای که صدای آن تا فاصله 52 متر شنیده شود. چراغ جلوی دوچرخه باید سفید می بود و از غروب آفتاب تا 1 متر از مسافت را روشن می کرد و چراغ عقب با نور قرمز روشن هشداری برای افراد بود.

پس از این قانون، نظامنامه سیر و حرکت دوچرخه های پایی در شهر و حومه نیز در سال 1309 تهیه شد و بر اساس آن دوچرخه ها پلاک دار شدند و وضعیت دوچرخه سواری سر و سامان گرفت.

با این حال باز هم آنها که سن و سال کمتری داشتند، تن به این قانون نمی دادند و خیلی به این تشریفات توجه نمی کردند.

اعتراض به واردات دوچرخه 

در سال های 1304 تا 1310 واردات دوچرخه روز به روز بیشتر شد و نام آن به عنوان کالایی لوکس مطرح گردید.

به همین سبب  مخالفت‌هایی در برابر آن شکل گرفت. در روزنامه اطلاعات مطلبی منتشر شد که عنوانش اتومبیل- گرامافون – بیسیکلت بود و به واردات بی‌رویه این کالاهای لوکس فرنگی انتقاد داشت.

شهر دوچرخه ها

استقبال از دوچرخه هر روز بیشتر و بیشتر شد تا اینکه در سال ١٣٢٧، نزدیک ١٢ هزار دوچرخه در شهر اصفهان پلاک شده بود و حدود 20 هزار نفر گواهینامه دوچرخه سواری داشتند.

در دهه 40 دوچرخه سواران به یکی از معضلات اداره شهری در اصفهان تبدیل شدند و مشکلاتی را برای مسئولین به وجود آوردند.
علاوه بر اصفهان، یزد و کرمان نیز، در دهه های١٣١٠ تا ١٣٥٠ مملوء از دوچرخه شدند و در این میان، یزد با عنوان شهر دوچرخه ها شهرت یافت.

برخورد با دوچرخه سوارن 

برخورد با دوچرخه سواران متخلف به یکی از معضلات و دغدغه‌های مهم حکومت و نمایندگان آن تبدیل شد.

روزنامه نقش جهان در سال ١٣٢٥ در چند نوبت، دستورها و اطلاعیه های استانداری، شهربانی و فرمانداری نظامی اصفهان را برای محدودیت دوچرخه‌سواران اصفهانی منتشر کرد

و از مردم خواست تا آنها را رعایت کنند. به عنوان نمونه در ٢٧ شهریور ١٣٢٥ این مطلب در این روزنامه منتشر شد:
…چون دوچرخه‌سواران رعایت مقررات عبور و مرور را به هیچ‌وجه نکرده و مثلا سه نفر سوار بر یک دوچرخه شده و یا بدون چراغ از پیاده‌روها عبور می‌نمودند، از طرف فرمانداری نظامی به مأمورین مربوطه دستور داده شده است که متخلفین را تعقیب نموده و به فرمانداری نظامی تحویل دهند….

سه روز پس از انتشار این گزارش، مطلب دیگری با مضمون زیر منتشر شد:
شب جمعه عده زیادی دوچرخه سوار با زنگوله و چراغ مرکبی از طرف پل چهارباغ به دروازه دولت حرکت کرده و با تکرار جملات “زنگ داریم، چراغ داریم، نمره داریم، پول نداریم” عابرین را متوجه خود می‌کردند

و چون این عمل با نظم و آرامش شهر مغایرت داشت لذا از طرف مأمورین حکومت نظامی تحت تعقیب در آمده و بیشتر آنها جلب شدند.

ورزشی به نام دوچرخه سواری 

ورود دوچرخه به ایران سبب شد تا مردم متوجه ورزش دیگری در دنیا شوند و نسبت به برگزاری مسابقات در آن رشته علاقه نشان دهند.

فدراسيون دوچرخه سواري ايران، اولين تشكل  ورزشكاران دوچرخه سوار، بود كه در سال ۱۳۲۴ شمسي تشكيل شد . این تشکل دريك سال بعد به فدراسيون جهاني دوچرخه سواری پیوست و احمد ایزدپناه، اولين رئيس آن بود.

در سال ۱۳۳۰ شمسی، آقای جاسم زاده به عنوان اولين دوچرخه سوار ايراني در رقابتي بين المللي حضور يافت و در بازي هاي آسيايي دهلي نو شركت کرد.

هفت سال بعد، در بازي هاي آسيايي ۱۹۵۸، جعفر گل طلب، دو مدال نقره به دست آورد.

سر انجام دوچرخه سواران ايران، براي اولين بار در المپيك ۱۹۷۲ مونيخ توانستد رقابت در میدانی جهانی را تجربه کنند و اتفاقات تازه ای را در این ورزش رقم بزنند.

فدراسیون دوچرخه سواری ایران در سال ۱۳۲۶ به ریاست استاد ایزدپناه تشکیل گردید و در زمان اسد بهادر به اوج شکوفائی خود رسید.

دوچرخه سوارانی که آغاز گر مسابقات دوچرخه سواری بوده اند عبارتند از آقاغفار، نادر خانی ، امین سرور، گل طلب ، مزلقانی ، چیذری ، طلاکش و ابراهیمی .

تا انجائیکه اطلاعات به ما اجازه می دهد

اولین دوچرخه کوهستان (با مارک مرسیه) را آقای بابک کیانپور در سال ۱۳۶۸ از فرانسه خریداری و وارد ایران نمود و فعالیتهای خود را در این زمینه آغاز نمود.

اما از بخت بد دزدی به منزل ایشان دستبرد و وسایل ورزشی از جمله دوچرخه ایشان را به سرقت برد.

دومین دوچرخه کوهستانی با مارک MIYATA که توسط شخصی در سال سال ۱۳۷۰ از ژاپن خریداری و وارد ایران گردیده بود توسط علیرضا ژاله خریداری گردید.

سومین دوچرخه کوهستانی هم توسط آقای مجید ثقه الاسلامی در تابستان سال ۷۰ با مارک NISIKI وارد ایران گردید.

از همان سال صعود به قله های مرتفع ایران تحت سرپرستی علیرضا ژاله و شرکت آقایان مجید ثقه الاسلامی و علی اکبر ژاله آغاز ، که حاصل این تلاشها منجر به نخستین صعود به قله دماوند (جبهه جنوبی) و برپائی دومین رکورد جهانی این رشته و همچنین صعود قله مرجیکش در منطقه تخت سلیمان گردید.

سال ۱۳۷۱ یک تیم ۵ نفره متشکل از آقایان علیرضا شهاب ، علی اکبر ژاله ، حمید شالی پور و حمید ساروخانی به سرپرستی علیرضا ژاله موفق گردید اولین صعود به قله سبلان را به انجام برسانند.

که این صعود در ۲ ماه بعد توسط آقای مجید ثقه الاسلامی تکرار گردید.

سال ۱۳۷۲ تیمی متشکل از ۸ دوچرخه سوار و دو همراه به اسامی آقایان قربانعلی کلهر ، مجید ثقه الاسلامی ، علیرضا شهاب ، مجید علیمحمدی ، حمید شالی پور ، علی اکبر ژاله ، علیرضا شالی پور ، خسرو دائی و رسول نقوی تحت سرپرستی علیرضا ژاله موفق گردیدند قله علم کوه با ارتفاع ۴۸۵۰ متر را از مسیر حصارچال فتح و از مسیر سیاه سنگها به علم چال و سرچال مراجعت نمایند .

نخستین صعود به قله دماوند از طریق جبهه شمالی و برگشت از جبهه جنوبی دومین برنامه بزرگی بود

که توسط آقایان : علیرضا ژاله ، علیرضا شهاب ، مجید علیمحمدی علی اکبر ژاله ، حمید شالی پور و امیر بهشتیان در همین سال به انجام رسید.

در سال ۷۱ ضمن واردات دوچرخه بطور پراکنده ، چندین شرکت نیز اقدام به وارد کردن دوچرخه های کوهستان با مارکهای مختلف نمودند.

در سال ۱۳۷۲ یکدوره مسابقه کوهستان به همت آقای علیرضا ساروخانی و هیئت دوچرخه سواری با شرکت ۸۵ نفر از شهرهای تهران و کرج و قزوین و کرمانشاه به مسافت ۶/۵ کیلومتر در شمال قزوین (جاده باراجین – پارک کوه میلدار ) برگزار که در آن علی اکبر کلانتری به مقام اول رسید این مسابقه سرآغاز مسابقات کوهستانی ایران گردید.

سال ۱۳۷۳ در پی انتصاب آقای مهندس حاج سید حسین هاشمی به سمت ریاست فدراسیون دوچرخه سواری جمهوری اسلامی ایران و با توجه به برگزاری بازیهای آسیایی (هیروشیما)۱۹۹۴ و اهمیت آن ، نیروهای فدراسیون جهت تشکیل اردوهای آمادگی و تدارکاتی و انتخابی تیم ملی دوچرخه سواری (کورسی) بسیج شدند.

در تابستان همین سال فدراسیون کوهنوردی کمیته دوچرخه سواری کوهستانی به ریاست آقای امیرحسین صالحی جم تشکیل گردید و در شهریور همان سال مسئولین این کمیته با همت والای مجید ثقه الاسلامی اقدام به برگزاری یکدوره مسابقه دوچرخه سواری کوهستانی در سه رده سنی : جوانان و بزرگسالان و پیشکسوتان در دو رشته استقامت (کراس کانتری ) و مارپیچ (استالوم) نمودند .
این مسابقات در منطقه البرز مرکزی (دیزین ) و با حضور ۱۴۰ نفر از علاقه مندان این رشته برگزار گردید ، این مسابقه اولین نوع مسابقات دوچرخه های کوهستان در ایران بودکه برگزار کنندگان آن سعی داشتند به استانداردهای بین المللی خود را نزدیک نمایند. در فصل پائیز هم فدراسیون کوهنوردی دومین مسابقه خود را در منطقه کویر ورامین (قصربهرام ) در رشته استقامت در ۳ مرحله و در طی ۲ روز برگزار نمود .

با توجه به اینکه تمامی فعالیتهای دوچرخه سواری کوهستانی مربوط به فدراسیون دوچرخه سواری جهانی UCI اداره می شد همچنین استقبال زیادی که از این رشته در جهان صورت پذیرفت ،

در مسابقات جهانی رشته ۱۰۰ کیلومتر تایم تریل حذف و مسابقه دوچرخه سواری کوهستان (استقامت) جایگزین آن گردید .

در پی این تصمیم مسابقه سراشیبی (دانهیل ) هم در مسابقات دوچرخه سواری بین المللی دارای جایگاه گردید و اولین دوره مسابقات دوچرخه سواری بین المللی دارای جایگاه گردید

و اولین دوره مسابقات دوچرخه سواری کوهستانی قهرمانی آسیا در ژاپن برگزار گردید.

فدراسیون دوچرخه سواری نیز پس از بازگشت تیم ملی از هیروشیما و فارغ شدن از مسابقات آسیایی اقدام به تشکیل کمیته دوچرخه سواری کوهستان کشور نمود و علیرضا ژاله را به سمت رئیس کمیته مذکور منصوب نمود.

متعاقب این انتصاب ، اعضا کمیته متشکل از آقایان : دکتر محسن محسنین ، دکتر مرتضی موسی خانی ، علی پور مهر ، علیرضا شهاب ، ایرج امیر آخوری توسط علیرضا ژاله به فدراسیون اعلام و از زمستان سال ۱۳۷۳ کار کمیته دوچرخه سواری کوهستان رسما آغاز گردید .